Halk arasında bilinen yanlış bir bilgi; "Akraba Evliliği zararlıdır!"
Oysa ki, akraba evliliği zararlı değil, risklidir. Her evlilikte olan bu risk, akraba evliliğinde sadece bir kademe yukarıya çıkmaktadır. Üstelik akraba evliliğinin genetik açısından faydaları bile mevcuttur.
Bilindiği üzere, kur'an; birçok evlilik çeşidini (mesela: ensesti, süt kardeş evliliğini, üvey ebeveynle evliliği vb.) yasakladığı halde, kuzenlerle evliliği yasaklamamıştır. (bkz: Nisa 22-23) din karşıtları ise, bu olayı sanki islamın bir sorunu gibi sunmaktadır. Çünkü yaygın bir yanlış bilgiye göre akraba evliliği zararlı! Şimdi konuya biraz daha kapsamlı bir şekilde değineceğiz inşallah.
Akraba evliliğinin faydasına değinmeden önce riskin ne olduğuna değinelim.
Çocuk, bir Anneden bir de babadan olmak üzere toplamda iki gen almaktadır. Eğer bu iki genin ikisi de sağlıklı ise, çocuk tamamen sağlıklı olmaktadır. Eğer bu iki genden sadece birisinde hastalık varsa (örneğin: babasından aldığı gen zararlı ama annesinden aldığı gen sağlıklı ise) çocuk yine sağlıklı ama hastalığın taşıyıcısı oluyor. Kendi çocuğuna da aktarıyor. Eğer bu iki genin ikisinde de hastalık varsa, çocukta hastalık ortaya çıkıyor. İşte akraba evliliğinin riski de tam olarak burada ortaya çıkıyor. Çünkü akraba evliliği olunca haliyle iki bireyin de aynı zararlı geni taşıma olasılığı artıyor.
Bir örnekle daha iyi anlayabiliriz:
Ahmet ve Ayşe evlendiler diyelim. Ahmette bir genetik hastalık var (ebeveynlerinden sadece birinden aldığı bir zararlı gen üzerine Ahmet taşıyıcı), Ayşede ise böyle bir genetik hastalık yok. Çocuklarında haliyle bir sorun olmayacaktır, çünkü çocukta bu sorunun ortaya çıkması için iki genin ikisinde de bozukluk olması gerekiyor. Ama şimdi Ahmet ve Ayşenin kuzen olduğunu düşünün. Sonuç? İkisi de aynı geni taşıyacağı için çocukta sorun meydana gelecektir.
İşte bu yüzden akraba evliliği riskli görünüyor. Ama diyelim ki Ahmet ve Ayşe kuzen oldukları halde kendilerinden genetik bir hastalık yok. Yani ikisinin de ortak ebeveynleri sağlıklı, bu durumda Ahmet ve Ayşe her ne kadar kuzen (akraba) olsalar da çocukları sağlıklı oluyor. Çünkü genetikleri sağlıklı.
Olayı anladıysanız, olayın akrabalık ile herhangi bir alakası yoktur, olay tamamen genetik ile alakalıdır. İşte bu yüzden, halk arasındaki "akraba evliliği zararlıdır" düşüncesi tamamen yanlıştır. Akraba evliliği üstte anlatıldığı üzere risk taşımaktadır, normal evliliklerde de risk olduğu gibi (risk %2-3), akraba evliliği bu riski bir kademe yukarıya çıkarmaktadır. (yani %3-4 yapmaktadır.)
Peki genetik faydası?
Akraba evliliği, zararlı genetik varyantların birikmesini engellemektedir. Eğer akraba evliliği tüm dünyada yasaklanmış olsaydı, bu bir problem olabilirdi.
Yazar: Hubeyb Öndeş
Kaynaklar:
https://www.eurekalert.org/pub_releases/2012-04/nesc-wnm042512.php
https://www.businessinsider.com/science-marry-your-cousin-safe-genetics-2018-7
http://centralhospital.com/saglikrehberi/akraba-evliliginin-yol-actigi-durumlar-nelerdir/